Het is deze maand tien jaar geleden dat Alfredo Pöge overleed aan de gevolgen van een hartaanval. Sinds 1984 had hij zijn leven gewijd aan de International Federation of Football History & Statistics (IFFHS). Zijn levenswerk bleek niet zonder hem te kunnen en leidt nu een marginaal en schimmig bestaan.
Een Wereldtijdschrift voor Internationale Voetbalgeschiedenis en -Statistiek waarin experts uit alle landen van de wereld onbaatzuchtig hun kennis, kunde en archieven met elkaar delen ter meerdere eer en glorie van de voetbalsport. Het klinkt alsof het verzonnen zou kunnen zijn door Willem Elsschot, maar het was Alfredo Pöge begin jaren tachtig bittere ernst om de geschiedenis grondiger dan ooit te boekstaven. Hij formeerde een netwerk van medewerkers uit vijftien landen en lanceerde op 27 maart 1984 in zijn toenmalige woonplaats Leipzig de IFFHS. Het doel is om de voetbalhistorie in woorden, cijfers en beelden te vangen vanaf haar ontstaan. En dat dient zeer nauwgezet en uitgebreid te gebeuren. Het eerste nummer dat de IFFHS publiceert staat vol met foto's van spelers en elftallen uit de negentiende eeuw. De teksten zijn in het Duits, de stijl nogal droog en opsommerig. Er is voornamelijk aandacht voor de situatie in Engeland, maar het is de doelstelling van de federatie om de historie van alle aangesloten FIFA-landen op niet eerder vertoonde wijze te behandelen.
Pöge smeedt zijn plannen voor dit initiatief in Oost-Duitsland, waar hij werkzaam is als chemicus. Hij is echter in de omgang niet gemakkelijkste en raakt in conflict met de autoriteiten. Partijleider Erich Honecker verklaart hem uiteindelijk persona non grata. Pöge verhuist met zijn gezin naar het Westen van Duitsland, naar Wiesbaden, waar hij in rap tempo de IFFHS uitbreidt. Niet alleen het aantal medewerkers groeit snel, ook het aantal publicaties voert hij op. Hij noemt het Weltfussballzeitschrift, over de vroege jaren van het voetbal, maar ook Libero ziet het levenslicht. Daarin is meer ruimte voor voetbal van recentere datum. Libero krijgt zelfs een variant, Libero spezialdeutsch, dat zich ten doel stelt om de geschiedenis van het Duitse voetbal minutieus te beschrijven. Het leidt tot uitgaven waarin de Gau-ligen uit het pre-Bundesliga-tijdperk, tot in detail worden uitgespit.
Al gauw heeft Pöge, die tot zijn laatste snik de titel Doctor bleef voeren en zelfs de eenvoudigste emails afsloot met zijn volledige naam voorafgegaan door Dr., in de gaten dat met historische statistieken de publiciteit niet te halen valt. Hij verzint daarom de ene verkiezing na de andere. Soms zijn die gebaseerd op statistieken. Zo wordt Ronald Koeman begin deze eeuw geëerd als de meest scorende verdediger aller tijden, nog voor Daniel Passarella, door simpelweg de doelpunten te tellen. Maar vaker doet Pöge een beroep op zijn inmiddels tientallen buitenlandse correspondenten om een stemming te organiseren wie de beste keeper, spelmaker, verdediger, scheidsrechter, etc. van het jaar is. Dergelijke verkiezingen worden gaandeweg steeds belangrijker. Het geeft publiciteit en status aan de IFFHS en bezorgt de oprichter een mooie kans om met wereldsterren van toen en nu op de foto te kunnen.
Eind jaren negentig kwam ik met Pöge in contact. De IFFHS had bepaald wie Europa's beste voetballers van de twintigste eeuw waren en hij wilde een aantal van hen uitnodigen voor een feestelijke uitreiking. Hij vermoedde dat ik als chef van de buitenlandredactie van Voetbal International wel over het adres en het telefoonnummer van Johan Cruijff zou beschikken, want, dat mocht hij wel verklappen, 'der Johan hat sensationell gut abgeschnitten' in de verkiezing. Nu was de rolodex van VI zeer geschikt om het nummer van zo ongeveer elke Nederlandse profvoetballer op te zoeken, maar die van Cruijff stond daar niet in en bovendien: het was uiteraard niet de bedoeling van VI om privégegevens aan derden te verstrekken. Pöge kreeg dus een 'nee' te horen van mij. De man was diep beledigd en vol onbegrip. Kennelijk is het toch gelukt om contact te leggen met Cruijff want enkele maanden later draafde hij op ergens een hotel in West-Duitsland, waar hij onder meer Franz Beckenbauer trof. Pöge slaagde er in om de allergrootsten naar zijn feestje te lokken. Er werd die gala-avond geen foto gemaakt zonder dat de voormalige chemicus er op stond.
De ambities van de IFFHS waren begrijpelijkerwijs te groot. De tijdschriften verschenen minder frequent en uiteindelijk nog maar zelden. Ze werden deels vervangen door boeken met een bepaald thema, bij voorbeeld Olympisch voetbal. Elke uitgave was uniek in zijn soort en er verscheen nooit een publicatie zonder bijzondere statistieken of ranglijsten die de wereld nog niet eerder had gezien. De kosten van de uitgaven in eigen beheer waren uiteindelijk niet meer op te brengen. De redactiekosten waren in elk geval spectaculair laag, want tientallen medewerkers werden geacht om zonder honorarium zich in te zetten voor de federatie. Dat leidde er nochtans niet toe dat de financiële huishouding op orde was.
Alfredo Pöge stierf in maart 2013 aan de gevolgen van een hartaanval. Zijn overlijden was tevens de genadeklap voor de IFFHS. Er was nog wel de wil om de voetbalgeschiedenis te blijven documenteren, maar de neergang die onder Pöge al was ingezet, bleek niet te stoppen. Er verscheen een Saoedische sjeik ten tonele die president werd, maar die op geen enkel moment blijk gaf van diepe liefde voor historie en statistiek. De verkiezingen en bijbehorende foto-momenten bleven wel bestaan. Dat leidde na het WK 2018 tot een email waarin de correspondenten werd gevraagd om te kiezen aan welke prominent een life time achievement award voor grote dienstbaarheid aan het voetbal moest worden uitgereikt. Er waren drie kandidaten: Angela Merkel, Vladimir Putin en Kolinda Grabar-Kitanovic. Die laatste was de minister-president van Kroatie, die bij de prijsuitreiking van het WK zo hulpeloos in de stromende regen stond. Iedere willekeurige kantinemedewerker heeft waarschijnlijk grotere verdiensten voor het voetbal dan dit trio. Met het verzoek om te kiezen uit deze politici verdween voor mij de laatste druppel geloofwaardigheid van de IFFHS door het doucheputje. Deze waanzin ging niet alleen mij te ver, maar vrijwel alle medewerkers trokken hier een streep. Daarna heb ik nooit meer een email van de federatie ontvangen.
Ook niet erg bevorderlijk voor mijn enthousiasme om me nog voor de IFFHS in te zetten was het verzoek, twee jaar eerder, van de nieuwe president en zijn staf om een kopie van mijn paspoort op te sturen, want voortaan zouden medewerkers op een vergoeding voor hun redactionele bijdragen mogen rekenen. Het leek me geen goed idee om mijn persoonsgegevens in handen te leggen van een sjeik in Saudi-Arabië, op wie zelfs de zoekmachines van Google geen grip kregen.
De teloorgang van de IFFHS zou Pöge pijn hebben gedaan. De idealist heeft van 1984 tot 2013 zijn leven in dienst gesteld van de federatie en dat heeft tientallen tijdschriften en vijftien boeken opgeleverd, met een schat aan nooit eerder gepubliceerd materiaal. Daarvoor verdient hij ook tien jaar na zijn overlijden nog alle lof en een diepe buiging.
Reactie plaatsen
Reacties